JAK GODNIE ZMIENIĆ HISTORIĘ DZIECKA ULICY

Trzeba budować świadomość społeczną o tym, że dzieci mieszkające na ulicach, tak jak wszystkie dzieci na świecie, posiadają specjalne prawa ludzkie opisane w Konwencji o Prawach Dzieci. Trzeba przypominać rządom o obowiązku zapewnienia podstawowych usług takich jak edukacja, ochrona, zdrowie i sprawiedliwość dzieciom ulicy. Trzeba przypominać wszystkim ludziom, że system powinien być stworzony tak, aby nikogo nie wykluczyć.

W Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka (PDPC), Organizacja Narodów Zjednoczonych (ONZ) wyszczególnia dzieci jako osoby posiadające prawa do specjalnej opieki i pomocy[1]. W roku 1989 państwa należące do ONZ podpisały Konwencję o Prawach Dzieci (KPD), która precyzuje prawa dla dzieci, gdyż z uwagi na ich fizyczną i mentalną niedojrzałość wymagają one specjalnej ochrony[2].

Według PDPC wszyscy ludzie rodzą się równi pod względem swojej godności i swoich praw[3], bez względu na pochodzenie społeczne[4]. Problem polega na tym, że w wielu krajach na świecie, system jest skonstruowany tak, by udostępnić te prawa tylko tym, którzy stoją powyżej pewnego progu społeczno-ekonomicznego. Najprostszy przykład odnosi się do ludzi, którzy jako minimum, posiadają oficjalne dokumenty tożsamości – bez tych dokumentów nie da się zapisać do szkoły, skorzystać z usług służby zdrowia ani znaleźć pracy legalnej, gdzie pracodawca jest zobowiązany przez prawo do zapewnienia godnych warunków swoim pracownikom.

Dzieci mieszkające na ulicy nierzadko znajdują się poniżej wspomnianego progu społeczno-ekonomicznego. Szczególnie w krajach, gdzie dostęp do edukacji seksualnej i do edukacji na temat planowania rozpoczęcia rodziny nie jest powszechny, kobiety zachodzą w ciążę jako młode dziewczęta. Często nie otrzymują wsparcia od ojca ich dzieci ani od społeczeństwa, i nie potrafią same zająć się dziećmi. Także w krajach, w których brak usług zdrowotnych i brak godnych warunków do życia powoduje niski wskaźnik średniej długości życia, śmierć młodej matki sprawia, że dziecko pozostaje bez opiekuna. Dzieci urodzone w takich okolicznościach często trafiają na ulice, gdzie prawa opisane w KPD nie są respektowane i gdzie nie udziela im się należnej, specjalnej ochrony..

Świadomość społeczna służy, aby dać dzieciom mieszkających na ulicy szanse zmienić historię swojego życia, bez narzucanej pomocy, która przez społeczeństwo jest uważana jako odpowiednia, w brew woli dziecka. Komisja Praw Dziecka w ONZ odnosi się do interwencji w sytuacji społecznej dziecka, i opisuje podejście „prawa dziecka”, gdzie decyzje o ewentualnej pomocy są podjęte razem z dzieckiem, szanując jego wolę i prawo do wyboru[5].

Przykładem miejsca, gdzie dzieci mieszkające na ulicy mają szanse odnaleźć życzliwość ludzką i poprawić swoje perspektywy na przyszłość, jest schronisko Cacaj w Luandzie (Angola), które odwiedzili przedstawiciele Fundacji Dzieci Afryki w lutym 2020 r. Pracownicy Cacaj monitorują ulice Luandy w poszukiwaniu bezdomnych dzieci. Próbują jako priorytet odnaleźć rodzinę i pomóc w jej reunifikacji. Wspierają rodziny, aby te mogły zapewnić jak najlepszą przyszłość dziecku i nadzorują ich relacje przez rok po reunifikacji. W skrajnych przypadkach, kiedy zjednanie rodziny nie jest możliwe, pracownicy Cacaj mogą tymczasowo przygarnąć dziecko do schroniska, gdzie będzie miało dostęp do wyżywienia i opieki medycznej oraz do zajęć szkolnych lub pomocy w znalezieniu zatrudnienia, zależnie od wieku. Zgodnie z podejściem „prawa dziecka”, interwencja pracowników nie jest narzucona – dziecko ma prawo odmówić pomocy. Jeśli dziecko wyrazi chęć akceptacji pomocy, zobowiązuje się jednocześnie postrzegać zasad domu Cacaj. Niezależnie od tego czy dziecko zostanie przygarnięte do Cacaj czy zreunifikowane ze swoją rodziną, we wszystkich przypadkach, pracownicy upewniają się, czy dzieci mają dokumenty tożsamości. Bez nich nie mają możliwości skorzystania z usług społecznych i zdrowotnych, które im się należą.

Zdaniem indonezyjskiej siostry Irma Regina ze Zgromadzenia Sióstr Służebnic Ducha Świętego, współdyrektorki domu Cacaj, kluczowy etap w rozpoczęciu pomocy dla dziecka stanowi wzbudzenie jego zaufania. Dziecko, które przyzwyczaiło się do codziennej walki o przetrwanie na ulicach, nie jest przyzwyczajone do obdarzania innych zaufaniem. Siostra tylko przez codzienne wychodzenie na ulice, aby bawić się i rozmawiać z dziećmi, potrafi przyzwyczaić ich do swojej obecności.

Pamiętajmy o tym że każde dziecko na świecie, bez względu na pochodzenie społeczne, posiada te same prawa do specjalnej opieki i ochrony. Pamiętajmy, aby konstruować systemy społeczne, gdzie żadne dziecko nie jest wykluczone. Z dostępem do zasadniczych usług i z szacunkiem dla jego indywidualnych przekonań i potrzeb, dziecko potrafi w godny sposób zmienić historię swojego życia.

Marcin Gradowski

FUNDACJA DZIECI AFRYKI

al. Zjednoczenia 13

01-829 Warszawa

tel. 22-381-27-74, 601-319-878

rachunek w mBank:
04 1140 2004 0000 3302 8070 6407

09 1140 2004 0000 3902 8070 7963

kod SWIFT: BREXPLPWMBK